دو راهکار تسویه وجوه نفت در بورس
محمدحسین بابالودنیای اقتصاد : رشد ۱۶۵ درصدی ارزش معاملات بورس انرژی در سال جاری و احتمال تداوم رشد حجم و ارزش معاملات در این بازار موجب شد تا بورس انرژی را در گزارش پیشین به‌عنوان یک بازار ضد رکود مورد بحث قرار دهیم که می‌تواند موفقیت‌های جدیدی را به همراه داشته باشد. رشد ارزش معاملات در بازار فیزیکی و همچنین تقویت جایگاه بورس انرژی در تامین مالی صنایع در کنار برنامه‌های این بازار برای سال جاری و همچنین بررسی دقیق‌تر شرایط معاملات صادراتی نفت خام و میعانات گازی از مواردی بود که برای دقت بیشتر بر آن با مدیرعامل بورس انرژی به گفت‌وگو نشستیم.
دکتر سیدعلی حسینی در ابتدای این گفت‌وگو به بررسی ویژگی‌های جدید عرضه نفت خام در بورس انرژی پرداخت و عنوان کرد: شرایط عمومی فروش نفت خام و همچنین ویژگی‌های درج شده در اطلاعیه عرضه به‌گونه‌ای ترسیم شده است که اغلب خریداران بالقوه را برای خرید ترغیب کرده و انگیزه کافی را برای آنها ایجاد می‌کند. امکان تسویه ۱۰۰ درصد ارزی یا ۱۰۰ درصد ریالی یکی از این موارد است. همچنین این امکان در عرضه‌های پیش روی نفت خام ایجاد شده که فرآیند تسویه خارج از پایاپای صورت پذیرد یعنی تسویه وجوه برای خریدار و فروشنده با آزادی عمل بیشتری همراه بوده و حتی اگر فروشنده اصلی صلاح بداند، امکان عدم واریز پیش‌پرداخت مرسوم و متداول در معاملات بازارهای کالایی رسمی در کشور هم وجود خواهد داشت یا حتی میتوان از ارائه ضمانت‌نامه‌های بانکی با فرض تایید عرضه‌کننده اصلی هم صرف‌نظر کرد. به‌صورت دقیق‌تر در این معاملات که پیش‌پرداخت تا ۶ درصد کاهش یافته بود؛ هم‌اکنون این امکان وجود دارد که این رقم با صلاحدید فروشنده اصلی (برای خریداران معتبر) پرداخت نشود. در هر حال نقل و انتقال پیش‌پرداخت هم هزینه‌های خاص خود را مخصوصا به‌صورت ارزی دارد که این ویژگی جدید می‌تواند تسهیل‌کننده جدیدی برای حمایت از معاملات صادراتی نفت خام به شمار رود. در ادامه مدیر عامل بورس انرژی به تشریح شرایط جدید معاملات صادراتی نفت خام پرداخت و گفت: هم‌اکنون این پتانسیل وجود دارد که معاملات هم در چارچوب اتاق پایاپای و هم خارج از این چارچوب تسویه شود که هر کدام مزیت‌های خاص خود را دارد. تسویه وجوه در چارچوب سپرده‌گذاری از مزیت اطمینان و تضمین حداکثری برخوردار است و پیش پرداخت می‌تواند به‌صورت ارزی یا ریالی به مبلغی نزدیک به ۶ درصد ارزش کل معاملات پرداخت شده و به همراه ارائه ضمانت‌نامه بانکی به جای پرداخت وجه نقد فرآیند تسویه وجوه صورت پذیرد تا زمان پرداخت فرا رسد. در شیوه دوم معامله این امکان وجود دارد که تسویه وجه خارج از شیوه پایاپای صورت پذیرد یعنی در صورت تمایل فروشنده امکان عدم واریز پیش پرداخت وجود داشته و هم عرضه‌کننده می‌تواند از دریافت ضمانت‌نامه بانکی تا زمان تسویه کامل مبلغ قرارداد صرف‌نظر کند که این شیوه معامله اغلب برای خریداران معتبر قابل اجراست و هدف آن کاهش هزینه‌های معاملاتی و تسهیل شرایط صادرات است. البته اغلب در این شیوه معاملاتی فروشنده تضامین کافی را از خریدار دریافت کرده است.
دکتر سیدعلی حسینی همچنین سال جاری را زمانی برای انعطاف حداکثری بدنه عملیاتی بورس انرژی عنوان کرد و گفت: شرایط خاصی که در اقتصاد کشور ایجاد شده، می‌طلبد این بازار رسمی و سایر بازارهای مشابه از توانمندی‌های موجود؛ حداکثر بهره‌وری را به دست آورند که در این شرایط انعطاف معاملاتی و مقاومت‌پذیری در برابر تکانه‌های پیدا و پنهان می‌تواند دو اصل کلی پس از تلاش مستمر و بهره‌وری حداکثری برای رونق معاملات باشد. هم‌اکنون این ۳ اصل در دستور کار بورس انرژی قرار گرفته است تا بتوانیم رشد این بازار را حتی در شرایط پیچیده فعلی تضمین کنیم. اگر به شرایط معاملاتی توجه کنید شاهد حداکثر انعطاف پذیری در اطلاعیه عرضه خواهیم بود تا بتوانیم از تمامی توانمندی‌ها حداکثر بهره برداری را به دست آوریم. به‌عنوان یک نمونه مشخص در کنار عرضه‌های صادراتی محموله‌های پالایشی و پتروشیمیایی یا حامل‌های انرژی از مسیرهای دریایی، حمل‌ونقل زمینی هم در دستور کار قرار گرفته و در صورتی که در این بازار به هر دلیل حمل دریایی محموله‌ها یا جذابیت فروش آن با محدودیت روبه‌رو شود در کنار آن حمل و نقل زمینی در دستور کار قرار خواهد گرفت و با تغییر در مقاصد صادراتی، از پتانسیل کشورهای همسایه و هم‌مرز ( زمینی) بهره برده و به کمک فرآیندهای بازاریابی مستمر در بدنه صنعت کارگزاری، باز هم به تداوم فروش می‌پردازیم. این وضعیت انعطاف معاملاتی را به همراه داشته و در نهایت مقاومت‌پذیری بورس انرژی را در برابر تکانه‌ها افزایش خواهد داد تا رشدحجم و ارزش معاملات برای سال جاری تضمین شود. البته در مورد انعطاف معاملاتی نفت خام یا سایر فرآورده‌ها هم انعطاف قیمتی و هم انعطاف در ویژگی‌های عرضه و داد و ستد مدنظر قرار گرفته است. به‌عنوان یک مثال مشخص میتوان به همین بحث پیش‌پرداخت اشاره کرد که برای محموله‌های بزرگ ارقام بزرگی را شامل شده و تنها نقل و انتقال مالی آن در شرایط فعلی هزینه‌های جانبی گسترده‌ای دارد. در همین مسیر هم رونق معاملات خارج از پایاپای به کمک آمده و در نهایت کاهش هزینه‌های پایانی معامله را فراهم می‌آورد. به‌عنوان یک نمونه دیگر باز هم میتوان به حمل و نقل زمینی اشاره کرد تا جایی که حتی این پتانسیل وجود دارد که محموله‌های محدود نفت خام را، درصورت وجود متقاضی، از مقاصد دیگر و به شیوه‌های دیگری تحویل دهیم. مدیرعامل بورس انرژی در ادامه این گفت‌وگو در مورد حداقل‌های عرضه در سال جاری گفت: الزامات قانونی ساده‌ترین مسیر برای ترسیم آینده عرضه‌هاست.
به‌عنوان مثال در قوانین بالادستی عرضه نفت خام در بورس انرژی مورد تاکید قرار گرفته یا عنوان شده که قیمت برق هم باید در معاملات بورس انرژی کشف شود. این دو مطلب خود به معنی تداوم عرضه است. از سوی دیگر در قانون بودجه سال جاری عرضه نفت خام و میعانات گازی هم پیش‌بینی شده است و برای سال جاری میتوان به قطعیت این عرضه‌های صادراتی در بورس انرژی امیدوار بود. همین موارد زیرساخت‌های قدرتمندی را برای رونق و توسعه بورس انرژی و رشد حجم و ارزش معاملات به همراه خواهد داشت که نمی‌توان از کنار این مسائل به سادگی عبور کرد. در ادامه این گفت‌وگو دکتر سیدعلی حسینی به میزان تامین مالی صورت گرفته در سال قبل در بورس انرژی اشاره کرد و گفت: برای سال۹۷ قریب به ۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان تامین مالی انجام شد که این میزان احتمالا از رشد بیشتری در سال جاری برخوردار باشد و میتوان امیدوار بود که در سال ۹۸ شاهد افزایش تامین مالی در چارچوب اوراق سلف استاندارد موازی از طریق مکانیزم بورس انرژی باشیم. البته در اواخر سال گذشته رایزنی‌های جدیدی برای عرضه صندوق پروژه در حوزه پتروشیمی صورت گرفته و این احتمال وجود دارد که سال جاری صندوق پروژه جدیدی هم به کارنامه بورس انرژی ایران افزوده شود.
وی در مورد راه‌اندازی و فعالیت بازار گاز طبیعی در بورس انرژی عنوان کرد: پیشنهادهای خود را به‌صورت مدون به مدیرعاملشرکت ملی گاز ایران ارائه کرده‌ایم و در حال بررسی راهکار‌های جدید و پیگیری فعالیت‌های اجرایی هستیم. با توجه به این نکته که جنس معاملات برق با گاز طبیعی از شباهت‌های بالایی برخوردار است امکان راه‌اندازی رینگ گاز در بورس انرژی همچون بازار برق وجود دارد و حتی میتوان گفت با توجه به پتانسیل بیشتر ذخیره‌سازی گاز در مقایسه با برق، شاید رینگ گاز از لحاظ اجرایی و معاملات از سهولت بالاتری هم برخوردار باشد. همچنین مدیرعامل بورس انرژی در مورد پتانسیل صادرات برق از بستر بورس انرژی عنوان کرد: ذات اجرایی شدن صادرات برق از سوی بخش خصوصی به یک تجدید ساختار در بخش دولتی نیاز دارد که میتوان گفت این هدف در نهایت اجرایی خواهد شد و از هم‌اکنون میتوان گفت صادرات برق توسط بخش خصوصی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود، اگرچه این فرآیند زمان‌بر است. بورس انرژی ساده‌ترین مسیر برای آغاز به کار این معاملات به شمار می‌رود که البته فرآیند صادرات را با شفافیت کامل تعقیب خواهد کرد. در این خصوص اعتقاد کلی وجود دارد که دولت تنها در این حوزه می‌تواند حکمرانی و نظارت داشته باشد و بخش خصوصی فعالیت‌های اجرایی را به‌صورت کامل بر عهده گیرد. در پایان این گفت‌وگو دکتر سید علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی درخصوص رشد احتمالی حجم معاملات در سال جاری عنوان کرد: در سال گذشته تولیدکنندگان جدید و کالاهای متنوع بسیاری در بورس انرژی پذیرش شدند و همین نکته بیانگر وجود پتانسیل جدی برای افزایش حجم معاملات است.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات