صنعتی قدیمی با افقی تازه
دنیای اقتصاد - عباس بیات : صنعت آشامیدنی در جهان طی دهه اخیر به یکی از جذاب‌ترین بخش‌های مصرفی تبدیل شده است. صنعتی که همواره تحت تاثیر تغییر ذائقه مشتریان، تحولات اقتصادی و مقررات سلامت عمومی قرار دارد.
صنعتی قدیمی با افقی تازه
در ایران نیز این صنعت به واسطه حضور شرکت‌های قدیمی و برندهای شناخته‌شده، جایگاه ویژه‌ای در سبد خانوار و بازار سرمایه پیدا کرده است. ارزیابی چالش‌های صنعت آشامیدنی نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته سه عامل نرخ ارز، قیمت مواد اولیه و سیاست‌های مالیاتی بیشترین اثر را بر وضعیت سودآوری این گروه بر جای گذاشته است.
با‌این‌حال به‌رغم چالش‌های متعدد، چشم‌انداز روشنی برای سرمایه‌گذاری در این صنعت وجود دارد. تمایل مصرف‌کنندگان به استفاده از آب معدنی، آب‌های طعم دار و دمنوش‌های بسته بندی همگی نشان می‌دهد که در آینده رویکرد تولیدکنندگان به سمت تولید محصولات مفید برای سلامتی بدن خواهد رفت.
صنعت دو هزار میلیارد دلاری
صنعت آشامیدنی یکی از قدیمی‌ترین صنایع مصرفی به شمار می‌آید که همواره سهم قابل توجهی از هزینه‌های خانوار را به خود اختصاص داده است. نوشیدنی‌ها نه تنها یک کالای مصرفی روزمره، بلکه بخشی از سبک زندگی و فرهنگ غذایی مردم محسوب می‌شوند. در سطح جهانی، روندها نشان می‌دهند که مصرف‌کنندگان به سمت نوشیدنی‌های سالم‌تر، کم‌قند و ارگانیک حرکت کرده‌اند. شرکت‌های بین‌المللی نیز برای پاسخ به این تغییرات، خطوط تولید متنوعی از آب‌های معدنی طعم‌دار، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و دمنوش‌های صنعتی را راه‌اندازی کرده‌اند. بازار جهانی نوشیدنی در حال حاضر بیش از دو هزار میلیارد دلار ارزش دارد و پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد سالانه پنج تا هفت درصدی در سال‌های آینده است.
وضعیت رکودی تولیدات
ارزیابی میزان تولیدات شرکت‌های آشامیدنی نشان می‌دهد که در دوره‌های اخیر میزان تولیدات این صنعت روند نزولی تجربه کرده است. در مقیاس سالانه طی ۱۳سال گذشته متوسط در هر سال ۱درصد به تولیدات این گروه افزوده شده است و سالانه ۷۹۵میلیون لیتر محصول از طریق بورسی‌های این گروه به چرخه تولید درآمده است. در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مجموع تولیدات آشامیدنی‌ها با نزول چشمگیری همراه شده است. با این حال طی سال گذشته این روند کاهشی تکرار نشده است و تناژ تولیدی این صنعت همچون متوسط سالانه بهبود ۱درصدی نسبت به ۱۴۰۲ تجربه کرده است و میزان تولیدات این گروه به ۸۴۹میلیون لیتر افزایش یافته است.
Untitled-1 copy
در سه ماهه بهار سال جاری میزان تولیدات آشامیدنی‌ها در مقایسه با بهار 1403 نزول یافته است و تولیدات این صنعت به 217میلیون لیتر کاهش یافته است. از ابتدای سال تا انتهای مرداد ماه مجموع تولیدات صنعت آشامیدنی بورس تهران به میزان 380میلیون لیتر به ثبت رسیده است که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته افت 2درصد تجربه کرده است. بیشترین میزان رشد مقداری تولید در سال جاری مربوط به شرکت «غنوش» است. این شرکت ظرف 5ماه ابتدایی امسال توانسته میزان تولیدات خود را 81درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش دهد.
از زمزم تا برندهای نوظهور
ایران نیز از این روند مستثنی نیست. با وجود محدودیت‌های صادراتی و چالش‌های اقتصادی، صنعت آشامیدنی کشور همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است. حضور برندهای قدیمی مانند زمزم و بهنوش باعث شده که این صنعت بخشی از تاریخ مصرف ایرانیان باشد. در دهه اخیر، افزایش آگاهی عمومی درباره مضرات نوشابه‌های قندی موجب رشد مصرف آب معدنی و نوشیدنی‌های سالم‌تر شده است. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌های داخلی به سمت توسعه محصولات جدید و متنوع حرکت کرده‌اند تا سهم بیشتری از بازار داخلی را در اختیار بگیرند.
سه‌گانه بحران‌ساز صنعت آشامیدنی
بازار سرمایه ایران شاهد حضور چندین شرکت فعال در این حوزه است. بررسی عملکرد مالی گروه آشامیدنی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که عوامل کلیدی مانند نرخ ارز، قیمت مواد اولیه و سیاست‌های مالیاتی تأثیر مستقیمی بر سودآوری آن‌ها دارند. به عنوان مثال، بطری‌های پلاستیکی و شکر که بخش عمده‌ای از هزینه تولید نوشیدنی را تشکیل می‌دهند، وابسته به نوسانات ارزی هستند و همین امر حاشیه سود شرکت‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
اهرم جهش درآمدی
بررسی روند درآمدی گروه آشامیدنی بورس تهران نشان می‌دهد که در 13سال گذشته همواره در هر سال 39درصد به مجموع درآمد این صنعت افزوده شده است. در سال گذشته فروش گروه آشامیدنی بورس تهران افزایش 40درصدی را به ثبت رسانده است و درآمد این صنعت به 9هزار و 395میلیارد تومان افزایش یافته است. با توجه به رشد پایین تولیدات آشامیدنی‌ها در سال گذشته، می‌توان اذعان کرد که عامل اصلی در جهش درامد این گروه به بحث نرخ فروش برمی‌گردد. در بهار امسال بهبود بسیار خوبی در درآمد فروش شرکت‌های آشامیدنی رقم خورده است.
طی سه ماهه نخست بهار سال جاری میزان درآمد شرکت‌های این صنعت افزایش 64درصدی رقم خورده است و فروش آشامیدنی‌ها به 4هزار و 137میلیارد تومان بهبود یافته است. در بازه 5ماهه میزان درآمد سه شرکت آشامیدنی با رشد 60درصدی نسبت به 5ماه نخست 1403 به 6هزار و 936میلیارد تومان افزایش یافته است. بالاترین میزان جهش درآمد در میان سه شرکت تولیدکننده محصولات آشامیدنی، مختص به شرکت «غدیس» است. این شرکت در 5ماهه امسال موفق شد فروش خود را در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 76درصد بهبود ببخشد.
مالیات بر نوشابه‌ها؛ چالش یا فرصت؟
در کنار این چالش‌ها، سیاست‌های دولت در زمینه سلامت عمومی نیز تاثیرگذار بوده است. وضع مالیات بر نوشابه‌های گازدار و محصولات قندی با هدف کاهش مصرف، فشار مضاعفی بر شرکت‌های تولیدکننده وارد کرده است. هرچند این سیاست در راستای بهبود سلامت جامعه توجیه‌پذیر است، اما از منظر اقتصادی بار مالی سنگینی بر دوش تولیدکنندگان گذاشته است. با این حال، همین محدودیت‌ها فرصت‌هایی تازه برای سرمایه‌گذاری در تولید نوشیدنی‌های بدون قند و محصولات سلامت‌محور فراهم آورده است.
بازار فراموش‌شده صادرات
یکی دیگر از موضوعات مهم در این صنعت، ظرفیت صادراتی آن است. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی به بازارهای منطقه‌ای از جمله عراق، افغانستان و کشورهای حوزه خلیج فارس، می‌تواند سهم قابل‌توجهی از بازار منطقه را به خود اختصاص دهد. اما موانع صادراتی، تحریم‌ها و مشکلات حمل‌ونقل تاکنون مانع بهره‌برداری کامل از این ظرفیت‌ها شده است. اگر سیاستگذاران بتوانند مسیر صادرات را هموارتر کنند، صنعت آشامیدنی می‌تواند به یکی از پایه‌های توسعه صادرات غیرنفتی کشور بدل شود.
روند پایدار سودآوری
متغیرهای سودآوری گروه آشامیدنی بازار سرمایه در سال‌های اخیر همواره روند ناپایداری را پشت سر گذاشته است. در سال 1402، جهش نرخ فروش این صنعت موجب شد تا حاشیه سود آشامیدنی‌ها علیرغم نزول مقداری تولید، با افزایش همراه شود. در این سال حاشیه سود شرکت‌های نوشیدنی با رشد 6درصد نسبت به میانگین تاریخی به 23درصد افزایش یافت. طی سال 1403، روند افزایش سودآوری تداوم نداشت و حاشیه سود صنعت به 18درصد رسید.
البته باید در نظر داشت علیرغم نزول سودآوری، همچنان حاشیه سود آشامیدنی‌ها در قیاس با میانگین سالانه بالاتر بوده است. در مقیاس فصلی طی سه ماهه ابتدایی امسال میزان حاشیه سود آشامیدنی‌ها به میزان 15درصد به ثبت رسید که نزدیک به میانگین فصلی است. از میان سه تولیدکننده بورسی محصولات شوینده، شرکت «غدیس» بیشترین میزان حاشیه سود را به ثبت رسانده است. حاشیه سود شرکت مذکور در سال 1403 و همچنین بهار امسال 23درصد بوده است.
تغییر ذائقه مصرف‌کنندگان ایرانی
تغییر رفتار مصرف‌کنندگان ایرانی چشم‌انداز متفاوتی را برای این صنعت ترسیم کرده است. نسل جوان تمایل بیشتری به نوشیدنی‌های مدرن مانند انرژی‌زاها، آب‌های معدنی گازدار و دمنوش‌های بسته‌بندی‌شده دارد. همین تغییر ذائقه، فرصت مناسبی برای شرکت‌های بورسی فراهم کرده تا با نوآوری در محصولات خود، سودآوری بیشتری به دست آورند. تجربه جهانی نشان داده است که نوآوری در بسته‌بندی، طراحی برند و بازاریابی دیجیتال نقش تعیین‌کننده‌ای در افزایش فروش نوشیدنی‌ها دارد و این موضوع در ایران نیز به سرعت در حال گسترش است.
رشد نرخ فروش؛ ناجی نوشیدنی‌ها
عملکرد مالی شرکت‌های بورسی این صنعت نشان می‌دهد که با وجود افزایش هزینه‌های تولید، همچنان امکان رشد وجود دارد. افزایش قیمت محصولات در بازار داخلی، تا حدودی هزینه‌های ناشی از تورم و نوسانات ارزی را جبران کرده است. علاوه بر این، برخی شرکت‌ها با بهبود بهره‌وری خطوط تولید و کاهش ضایعات توانسته‌اند حاشیه سود خود را حفظ کنند. در این میان، سرمایه‌گذاران بازار سرمایه به دنبال شرکت‌هایی هستند که توانایی انطباق سریع با شرایط متغیر اقتصادی و تغییر سلیقه مشتریان را داشته باشند.
آینده روشن در گرو نوآوری و صادرات
صنعت آشامیدنی ایران در یک نقطه‌عطف قرار گرفته است. از یک سو با چالش‌هایی چون افزایش هزینه مواد اولیه، مالیات‌های سنگین و محدودیت‌های صادراتی مواجه است و از سوی دیگر فرصت‌های مهمی در بازار داخلی و منطقه‌ای برای رشد و توسعه پیش روی آن قرار دارد. آنچه آینده این صنعت را رقم خواهد زد، توانایی شرکت‌ها در نوآوری محصول، مدیریت هزینه‌ها و بهره‌برداری از ظرفیت‌های صادراتی است. اگر این شرایط به درستی مدیریت شود، صنعت آشامیدنی می‌تواند به یکی از صنایع پیشران در بازار سرمایه ایران تبدیل شود و بازدهی مناسبی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات