بورس در تابستان بی حوصله
عاطفه چوپان : بورس تهران تیرماه ۱۴۰۴ را با کاهش قابل‌‌‌توجه شاخص‌‌‌ها، افت شدید ارزش معاملات خرد و بی‌‌‌اعتمادی عمومی سرمایه‌‌‌گذاران به پایان رساند. شاخص کل بورس در این ماه با کاهش ۴.۷ درصدی همراه شد و شاخص هم‌‌‌وزن که نماینده دقیق‌‌‌تری از وضعیت عمومی بازار است، افت سنگین‌‌‌تری معادل ۷.۷درصد را تجربه کرد. این ارقام نه‌‌‌تنها از تداوم رکود در بازار سرمایه حکایت دارند، بلکه نشانه‌‌‌ای از عمیق‌‌‌تر شدن شکاف بین سیاستگذاران و سرمایه‌‌‌گذاران در ماه‌‌‌های اخیرند؛ شکافی که با وجود انتشار برخی اخبار سیاسی مثبت، همچنان پر نشده و حتی عمیق‌‌‌تر هم شده است.
بورس در تابستان بی حوصله
تیرماه در حالی آغاز شد که کلیت بازار سرمایه همچنان به دلیل ریسک شدید ناشی از جنگ تحمیلی تعطیل بود. با آغاز تیرماه شاهد بازگشایی صندوق‌ها با خروج پول ۱۷ همتی بودیم. در سوم تیر، خبری منتشر شد مبنی بر دستیابی ایران و رژیم صهیونیستی به توافق آتش‌‌‌بس پس از ۱۲ روز تنش نظامی و تهدیدهای دوطرفه. البته همان‌طور که انتظار می‌‌‌رفت بازار نه‌‌‌تنها واکنش مثبت پایداری به این اتفاق نداشت، بلکه در ادامه تیر، با افت مداوم شاخص‌‌‌ها، کاهش نقدشوندگی و فرار سرمایه‌‌‌گذاران حقیقی به استقبال رکود رفت.
در این میان، عملکرد سازمان بورس در مواجهه با فضای متشنج آغاز تیرماه، محل بحث جدی میان تحلیلگران و فعالان بازار شد. برخی معتقد بودند سازمان می‌توانست با تصمیم‌گیری‌‌‌های به‌‌‌موقع‌‌‌تر، شفاف‌‌‌تر و هماهنگ‌‌‌تر با بازیگران کلیدی، از شدت شوک اولیه بکاهد و مسیر بازگشت اعتماد را هموارتر کند. به‌‌‌ویژه نحوه بازگشایی صندوق‌ها، عدم انتشار به‌‌‌موقع داده‌‌‌های حمایتی و ضعف در مدیریت انتظارات روانی بازار، از جمله مواردی بود که از سوی کارشناسان به عنوان نقاط ضعف نهاد ناظر مورد نقد قرار گرفت. همین رویکرد منفعل باعث شد حتی با وجود کاهش تنش‌‌‌های سیاسی، بازار در مدار بی‌‌‌اعتمادی باقی بماند. در این میان البته تزریق نقدینگی‌‌‌های مداوم از صندوق تثبیت بازار سرمایه نهایتا سبزی را به بازار برگرداند. سبزی که هر چند شاید مصنوعی اما ورق تابلو را نسبت به روزهای قرمز پس از آتش‌‌‌بس برگرداند.
برخی تحلیلگران بر این باورند که رکودی که بورس اکنون به استقبال آن رفته به دلیل فرسودگی ذهنی و بی‌‌‌اعتمادی مزمن بازیگران بازار است. بورس تهران در دو سال گذشته به کرات با انتشار اخبار خوش‌بینانه‌‌‌ای مواجه شده که هیچ‌گاه به تغییرات واقعی در سودآوری شرکت‌ها یا سیاستگذاری اقتصادی منتهی نشده‌‌‌اند. در نتیجه، نوعی بی‌‌‌تفاوتی نسبت به اخبار در بازار شکل گرفته؛ جایی که حتی خبرهای اقتصادی خاص نیز نمی‌توانند جهت حرکت بازار را دست کم به سمت مثبت تغییر دهند، لااقل تا زمانی که خبر سیاسی به‌شدت مثبتی منتشر شود.
در ادامه ماه، یکی دیگر از اخباری که می‌توانست بازار را تحت‌‌‌تاثیر قرار دهد، خبر از سرگیری مذاکرات میان ایران و سه کشور اروپایی(آلمان، فرانسه و بریتانیا) در خصوص مسائل هسته‌‌‌ای بود. هرچند این خبر از سوی ناظران بین‌المللی به عنوان نشانه‌‌‌ای از بازگشت به دیپلماسی تعبیر شد، اما بازار سرمایه ایران همچنان با دیده تردید به آن نگریست. تجربه‌‌‌های پیشین نشان داده که مذاکرات بدون تغییر در شرایط واقعی اقتصاد یا نظام بانکی کشور، نمی‌تواند به جذب سرمایه یا افزایش انگیزه در بورس منجر شود.
البته که می‌توان گفت این خبر، سبزی موجود در تابلو را که در نتیجه حمایت‌‌‌ها ایجاد شده بود، تداوم بخشید، اما اغلب تحلیلگران به چنین مثبتی «روند صعودی» نگفتند.
در سطح داخلی، وضعیت اقتصادی نیز بیش از پیش سایه خود را بر بازار سرمایه انداخته است. تیرماه برای بسیاری از فعالان اقتصادی با نشانه‌‌‌هایی از رکود عمیق‌‌‌تر همراه بود. داده‌‌‌های منتشرشده از بازار مسکن، خودرو و همچنین فضای عمومی کسب‌‌‌وکار نشان می‌دهد که نقدینگی موجود در جامعه نه به سمت بازار سهام می‌‌‌رود و نه وارد چرخه تولید می‌شود. در این میان، گزارش‌های سه‌‌‌ماهه شرکت‌ها که معمولا در تیرماه می‌توانند نقش محرک بنیادی ایفا کنند، یا هنوز منتشر نشده‌‌‌اند یا به‌‌‌قدری محافظه‌‌‌کارانه و بی‌‌‌رمق بوده‌‌‌اند که نتوانسته‌‌‌اند جریان تازه‌‌‌ای از پول را وارد بازار کنند.
یکی دیگر از ویژگی‌‌‌های بارز تیرماه، افت جدی ارزش معاملات خرد بود. در بسیاری از روزهای این ماه، مجموع ارزش معاملات خرد به پایین‌‌‌ترین سطح ماه‌‌‌های گذشته رسید و این نشان می‌دهد که حتی در صنایعی که پتانسیل بنیادی دارند، میل به خرید از سوی بازیگران حقیقی تضعیف شده است. این مساله، هم به دلیل عدم شفافیت در آینده سیاستگذاری اقتصادی است و هم به دلیل نبود امید به بازدهی در کوتاه‌‌‌مدت.
در چنین فضایی، نه تنها نشانی از اصلاح روند دیده نمی‌شود، بلکه بازار در حال ورود به فاز فرسایشی جدیدی است؛ فازی که در آن نه سقوط‌‌‌های ناگهانی رخ می‌دهد و نه صعودهای معنادار، اما هم‌‌‌زمان اعتماد عمومی نیز در حال تحلیل رفتن است. این شرایط برای بازاری که از پیش با مشکل عمق کم، دامنه نوسان محدود و دخالت‌‌‌های متعدد مواجه بوده، به‌‌‌مراتب خطرناک‌‌‌تر است. چرا که رکود بی‌‌‌صدا، در بلندمدت اثرات مخرب‌‌‌تری بر اعتماد سرمایه‌‌‌گذار دارد تا حتی دوره‌‌‌های پرتلاطم.
در مجموع، تیرماه ۱۴۰۴ برای بازار سهام ایران نه آغازگر دوره‌‌‌ای از رونق بود و نه حتی نشانه‌‌‌ای از ثبات به همراه داشت. اگرچه ریسک‌‌‌های بیرونی تا حدی فروکش کردند، اما بازار همچنان از درون دچار ضعف ساختاری، کمبود نقدینگی و ناتوانی در بازتولید اعتماد است. در آستانه مرداد و با نزدیک‌‌‌شدن به پایان فصل مجامع، این سوال جدی‌‌‌تر از همیشه مطرح است: آیا بورس می‌تواند در نیمه دوم تابستان از این بی‌‌‌حوصلگی عمیق رهایی یابد یا باید خود را برای ادامه فرسایش آماده کند؟
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات