فروش و سودآوری معادن با چاشنی نرخ بهره مالکانه و حقوق دولتی تقلیل یافت
دنیای اقتصاد -عباس بیات : در سال۱۴۰۲ عمده معادن تحت‌الشعاع دلاری شدن هزینه‌های خود با کاهش بالای سودآوری همراه شدند. تا قبل از این دولت به‌دلیل حق استفاده از معادن حق امتیازی را دریافت نمی‌کرد و این امر موجب می‌شد تا هزینه‌های معادن ریالی اما درآمد آنها دلاری باشد که این خود موجب شتاب اهرمی سود آنها می‌شود. در سال جاری دولت نرخ بهره مالکانه را تعریف کرد که به‌ازای هر تن برداشت از معادن، ۵درصد شمش فخوز را باید به‌عنوان حق امتیاز به دولت پرداخت کنند. در کنار این موضوع، حقوق دولتی نیز تغییر کرد و آن‌هم به دلار متصل شد که این امر موجب افت سودآوری در معادن سنگ‌آهنی، مس و سرب و روی شد. البته این به‌معنای این نیست که دولت نباید نرخ بهره مالکانه و حقوق دولتی از معادن بگیرد؛ چراکه در همه‌جای دنیا این حق معادن برای دولت محفوظ است و تا امسال که از آن چشم‌پوشی کرده، دولت از حق خود گذشته است.
با این حال بهتر بود که دولت در نرخ بهره مالکانه عیار معادن را نیز در نظر می‌گرفت؛ چراکه معادن موجود در ایران از عیار بسیار پایین‌تری برخوردارند و این موجب افزایش بهای تمام‌شده این معادن می‌شود. طی سال گذشته قیمت روی جهانی تا 5هزار دلار افزایش یافت؛ اما طی امسال نرخ روی جهانی با افت بالایی همراه شد که این موضوع نیز در سرب‌ورویی‌ها در کنار عوامل بالا به افت سودآوری ختم شد. بر این اساس طی 9ماه آغازین سال جاری مجموع فروش دلاری این صنعت 300میلیون دلار به ثبت رسیده که در قیاس با مدت مشابه افت 8درصدی تجربه کرده است. این افت در سودآوری سرب‌ورویی‌ها نیز دیده می‌شود و مجموع سود خالص این صنعت در 9ماه امسال 57میلیون و 202هزار دلار به ثبت رسیده که در قیاس با سود خالص 118میلیون دلاری سال قبل، سود این صنعت بیش از 50درصد تقلیل یافته است. در بحث حاشیه سود طی تابستان میانگین سه حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص سرب و روریی‌ها نسبت به میانگین 13فصله کاهش 24درصدی به ثبت رسانده است.
بومی‌سازی صددرصدی سرب و روی
بیش از 85درصد کاربرد سرب در ساخت باتری و بیش از 50درصد روی برای مصارف گالوانیزه کاربرد دارد. فلز روی پس از مس و آلومینیوم از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین فلزات غیرآهنی است و به‌دلیل خواص مطلوب آن در صنایع متعدد مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد روی بیشتر برای گالوانیزاسیون و ساخت آلیاژهای مختلف است. کاربرد سرب به‌عنوان افزودنی نرم‌کننده سوخت، آلیاژهای بلبرینگ و باتری‌های ذخیره‌کننده است. کاربردهای مدرن آن شامل اسلحه‌سازی، تولید شیشه، عایق صدا و محافظ تشعشعات در نیروگاه اتمی است. کانادا، چین و استرالیا بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده روی در جهان و بزرگ‌ترین واردکنندگان نیز آمریکا، چین و آلمان هستند. ایران چهارمین تولیدکننده بزرگ ماده معدنی روی در آسیا بعد از چین، قزاقستان و هند است. این صنعت باتوجه به توسعه بومی در کشور وابستگی خاصی از لحاظ فناوری به خارج از کشور نداشته و تحقیقات و نوآوری‌های لازم در آن همواره در داخل کشور در حال انجام است.
عیار پایین معادن سرب و روی ایران
از میان 10معدن کشف شده سرب و روی در ایران، در حال حاضر بیشترین ذخیره مربوط به معدن مهدی‌آباد است که ذخیره قطعی 45هزار تنی و احتمالی 140هزار تنی است. با این حال هنوز به‌طور رسمی بهره‌برداری از این معدن صورت نگرفته است و فعلا نمی‌توان روی این معدن برای جبران کمبود سرب و روی کشور حساب باز کرد. پس از آن معدن انگوران با 9هزار تن ذخیره قطعی و 12هزار تن احتمالی بیشترین میزان ذخایر سرب و روی کشور را دارد. باتوجه به استخراج بالای شرکت‌ها از معدن انگوران عیار این معدن به‌شدت افت پیدا کرده است و در حال حاضر به 20تا 25رسیده و این یک ریسک اساسی برای این صنعت محسوب می‌شود. سومین معدن بزرگ سرب و روی کشور ایرانکوه است که با ذخیره قطعی 7هزار و ذخیره احتمالی 10هزار تنی در کشور مشغول به فعالیت است. عیار این معدن در حال حاضر در عدد 11قرار دارد که باتوجه به عیار دیگر معادن سرب‌وروی کشور می‌توان گفت از متوسط بیشتر است.
عملکرد خوب «فرآور» نسبت به میانگین
بررسی وضعیت تولید صنعت سرب و روی در بازه سالانه نشان می‌دهد که طی 12سال اخیر متوسط در هر سال با کاهش 2درصدی همراه بوده است. طی سال1401 مجموع تولیدات سرب و روی کشور 705هزار تن به ثبت رسیده که با 8درصد افزایش نسبت به سال ماقبل همراه بوده است. در سال جاری روند سالانه تولید معکوس شده است و مجموع تولیدات این صنعت تا پایان آذرماه 767هزار تن به ثبت رسیده که در قیاس با 9ماه آغازین سال گذشته کاهش 14درصدی تجربه کرده است. با وجود این شرکت «فرآور» در سال جاری با ثبت تولید 6هزار تنی توانسته است مجموع تولیدات خود را برخلاف دیگر شرکت‌های سرب و روی بازار سرمایه با رشد 14درصدی نسبت به مدت مشابه همراه کند. در این اسکیل شرکت‌هایی همچون «کدما» با ثبت کاهش نزدیک به 70درصدی تولید، بسیار بیشتر از متوسط افت تولیدی صنعت با تقلیل تولید همراه شدند.
جهش 100درصدی نرخ فروش «فزرین»
وضعیت دلاری نرخ فروش محصول اصلی صنعت سرب و روی در 9ماه آغازین امسال متوسط افت 12درصدی نسبت به میانگین 1401 تجربه کرده است. بیشترین میزان رشد نرخ فروش دلاری در 9ماه آغازین امسال به شرکت «کدما» تعلق دارد که توانسته است محصول اصلی خود یعنی کنسانتره سرب را با رشد 21درصدی نسبت به متوسط سال قبل به فروش برساند. مقایسه نقطه به نقطه نرخ فروش دلاری این صنعت نشان می‌دهد که «کنسانتره» یک‌بار دیگر با جهش 97درصدی محصول اصلی خود رکورددار رشد نرخ فروش آذر امسال نسبت به سال قبل بوده است. طی آذر ماه میانگین رشد دلاری نرخ محصول اصلی سرب و رویی‌ها 9درصد در مقایسه با متوسط سال جاری بوده و در این بین «فزرین» با ثبت جهش 101درصدی نرخ فروش کنسانتره روی خود بالاترین میزان رشد نرخ محصول اصلی در میان شرکت‌های سرب‌وروی بازار سرمایه را از آن خود کرده است.
کاهش ریالی و دلاری درآمد فروش
متوسط رشد درآمد ریالی صنعت سرب و روی در 12سال اخیر 42درصد بوده است. در سال1401 مجموع درآمد این صنعت با رشد 40درصدی همراه شده که تا حدودی توانسته است رشد متوسط سالانه خود را حفظ کند. در سال جاری مجموع فروش ریالی این صنعت 11هزار و 352میلیارد تومان به ثبت رسیده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل 32درصد جهش یافته است. بالاترین درصد رشد درآمد فروش در 9ماه آغازین سال جاری به شرکت «فرآور» تعلق دارد که با ثبت فروش یک‌هزار و 229میلیارد تومانی توانسته است درآمد خود را 530درصد افزایش دهد.
وضعیت دلاری درآمد فروش سرب و روی‌ها نشان می‌دهد که ظرف مدت 12سال اخیر با ثبت متوسط درآمد 264میلیون دلاری در سال، در هر سال 8درصد درآمد دلاری این صنعت افزایش یافته است. روند درآمد دلاری این صنعت همواره افزایشی بوده و در سال1401 مجموعا 17درصد رشد یافته که در قیاس با متوسط سالانه 9درصد افزایش یافته است. در سال جاری مجموع فروش دلاری صنعت سرب و روی همچون فروش ریالی آنها با افت همراه بوده است. بر این اساس فروش 9ماهه این صنعت 300میلیون و 285هزار دلار به ثبت رسیده که در قیاس با 9ماه ابتدایی سال قبل افت 8درصدی تجربه کرده است. شرکت «فرآور» همچون مقیاس درآمد ریالی بهترین عملکرد این صنعت را از آن خود کرده و با ثبت فروش 32میلیون و 725هزار دلاری رشد بیش از 350درصد را تجربه کرده است.
افت 24درصدی حاشیه سود
ارزیابی سه متغیر اصلی سودآوری صنعت سرب و روی نشان می‌دهد که متوسط سه حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت در 12سال اخیر به‌ترتیب 43، 43 و 49درصد به ثبت رسیده است. در سال1401 متوسط سه حاشیه سود این صنعت 50درصد به ثبت رسیده که در قیاس با میانگین 12ساله 5واحد درصد افزایش یافته است. با این وجود طی سال جاری وضعیت سودآوری این صنعت برخلاف عملکرد سال گذشته بسیار ضعیف بوده است. بر این اساس متوسط سه حاشیه سود سرب و رویی‌ها طی تابستان امسال 25درصد به ثبت رسیده که در مقایسه با میانگین 13فصله کاهش 24درصدی را تجربه کرده است. اصلی‌ترین عاملی که می‌توان برای کاهش بسیار بالای سودآوری این صنعت در مقایسه با دوره‌های قبل عنوان کرد، بحث نرخ بهره مالکانه است. دولت تصویب کرده است که معادن 5درصد شمش فخوز را به ازای هر تن برداشت باید به دولت پرداخت کنند و این موضوع موجب دلاری شدن هزینه‌های معادن شد. تا قبل از این هزینه‌های معادن ریالی بود و درآمد آنها دلاری که این موضوع موجب رشد اهرمی در سودآوری آنها می‌شد؛ اما با این مصوبه و همین‌طور دلاری شدن حقوق دولتی هزینه‌های معادن نیز دلاری شد و سود آنها تقلیل یافت.
این وضعیت کاهشی در سودآوری سال جاری این صنعت نیز مشاهده می‌شود. بر این اساس ارزیابی سود دلاری صنعت سرب و روی نشان می‌دهد که در سال جاری میانگین سودآوری این صنعت نیز در مقایسه با سال گذشته با افت بالایی همراه شده است. طی سال1401 مجموع سود خالص این صنعت در حدود 197میلیون دلار به ثبت رسیده که در قیاس با سال1400 متوسط 27درصد افزایش یافته است. سردمدار رشد سودآوری در این سال شرکت «فتوسا» بوده است که با سود خالص 7میلیون و 848هزار دلاری توانسته سودآوری خود را 215درصد رشد دهد. با این وجود در پاییز امسال میزان سودآوری این صنعت افت بالایی را تجربه کرده است. بر این اساس متوسط سود دلاری خالص این صنعت در پاییز امسال در مقایسه با پاییز سال گذشته با افت بیش از 70درصدی همراه شده است. بر این اساس بیشترین میزان کاهش سود خالص در این فصل به شرکت «فروی» تعلق دارد که در فصل پاییز با ثبت زیان 566هزار دلاری نسبت به سال گذشته بیشترین میزان کاهش را در میان دیگر سرب و روریی‌ها از آن خود کرده است. همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد دولت به‌دلیل جبران کسری بودجه خود اقدام به دلاری کردن هزینه‌های معادن و تعریف نرخ بهره مالکانه و همین‌طور حقوق دولتی دلاری کرد که این موضوع منجر شد تا هزینه‌های این صنعت افزایش یابد و به دنبال آن سود سرب و رویی‌ها با افت همراه شود.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات