تایر در تقاطع ریسک و فرصت
دنیای اقتصاد - عباس بیات : بررسی متغیرهای مالی صنعت لاستیک و پلاستیک بازار سهام نشان می‌دهد که از ابتدای سال ۱۴۰۳ وضعیت این صنعت بهبود چشم‌گیر یافته است. از منظر بازدهی همواره تایرسازان جزو صنایع پیشران بورس تهران محسوب می‌شوند. از طرفی صدور چندباره افزایش نرخ محصولات این صنعت در سال گذشته موجب شد تا سال ۱۴۰۳ به یک سال طلایی برای تایرسازان تبدیل شود. طی شش‌ماهه امسال هرچند که شتاب رشد متغیرهای مالی این صنعت کاهش یافته، اما میزان همچنان متغیرهای مالی وضعیت خوبی را به ثبت رسانده‌اند. در نیمه ابتدای سال جاری تولید و درآمد صنعت لاستیک بورس تهران به‌ترتیب افزایش ۲ و ۲۴درصد نسبت به شش ماه ابتدایی ۱۴۰۳ تجربه کرده است. از منظر سودآوری، در سال گذشته حاشیه سود صنعت با رشد ۴درصد نسبت به میانگین تاریخی همراه شده است.
در سه‌ماهه نخست امسال نیز میزان سودآوری تایرسازان همچون میانگین تاریخی بوده است. سال ۱۴۰۴ برای تایرسازان در ایران ترکیبی از فرصت‌های اقتصادی و محدودیت‌های ساختاری بود. ظرفیت بالای تولید و بهبود نسبی تقاضای صادراتی نوید بخش حرکت به سمت رشد پایدار بود. با این حال چالش‌هایی همچون نوسان قیمت مواد اولیه، مشکلات تامین انرژی و محدودیت‌های ارزی، روند رشد را با نوسان مواجه ساخت.
ظرفیت تولید و تمرکز بازار
صنعت لاستیک و پلاستیک ایران با حضور شرکت‌های بزرگ بورسی، نقش حیاتی در تامین نیازهای داخلی و صادراتی کشور ایفا می‌کند. این صنعت با ارزش بازار حدود ۴۲هزار میلیارد تومان، به‌عنوان یکی از گروه‌های مهم ریالی بازار سرمایه شناخته می‌شود. در این میان، شرکت‌هایی مانند گروه صنعتی بارز(پکرمان)، کویر تایر(پکویر) و یزد تایر(پیزد) با ظرفیت‌های تولید بالا ارزش بازار بیشتر در صدر جدول قرار دارند. گروه صنعتی بارز با ظرفیت تولید سالانه بیش از ۱۲۵هزار تن تایر، بزرگ‌ترین تولیدکننده لاستیک ایران محسوب می‌شود و حدود ۳۸درصد از بازار تایر سواری و ۵۰درصد حجم تایرهای کشاورزی را در کشور تامین می‌کند. در بخش پلاستیک، شرکت‌هایی مانند پارتا و پلاستیران با تولید محصولات متنوع پلاستیکی، در بازار سرمایه فعال هستند.
رونق تولیدات در 1404
ارزیابی مقادیر تولید شرکت‌های تولیدکننده صنعت لاستیک و پلاستیک بازار سرمایه نشان می‌دهد که در 13سال گذشته به طور متوسط در هر سال 204هزار تن محصول از طریق 12تولیدکننده بورسی این صنعت به چرخه تولید درآمده است. روند تولیدات علی‌رغم تمامی محدودیت‌های موجود در این صنعت، در سال‌های اخیر صعودی بوده است. میانگین در هر سال 3درصد به مجموع تولیدات افزوده شده است. طی سال 1403، میزان تولیدات تایرسازان بازار سهام 253هزار تن به ثبت رسید که در مقایسه با سال ماقبل 8درصد بهبود یافته است. این در حالی است که طی سال 1400و همچنین 1402 میزان تولیدات تایرسازان نزولی بوده است.
به‌‌رغم عملکرد خوب این صنعت در سال گذشته، طی سه‌ماهه نخست امسال میزان تولیدات لاستیک‌سازان بورسی با 3درصد کاهش نسبت به بهار 1403، همراه شده است. البته لازم به ذکر است در تابستان امسال وضعیت تولیدات لاستیکی‌ها بهبود قابل‌توجه یافته است. 9درصد به تولیدات تابستان این صنعت افزوده شد و میزان تولیدات این صنعت به 57هزار تن بهبود یافت.
در بازه شش‌ماهه، تا پایان شهریور ماه سال جاری 120هزار تن انواع تایر و پلاستیک توسط بورسی‌ها به چرخه تولید درآمد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 2درصد افزایش تجربه کرده است. در شش‌ماهه نخست امسال بیشترین میزان رشد تولید مختص به شرکت «پیزد» است. این شرکت در سال جاری میزان تولیدات خود را 32درصد بهبود بخشید و میزان تولیدات به 18هزار و 535تن افزایش یافت.
ظرفیت‌های نهفته صنعت تایر
ایران با منابع نفت و گاز فراوان و ظرفیت بالای تولید پلیمرها و لاستیک، موقعیتی استراتژیک در منطقه دارد و می‌تواند به مرکز تولید و تامین نیازهای داخلی و صادراتی بدل شود. ظرفیت تولید پلیمرهای کشور تا سال ۱۴۰۸ بیش از ۱۶میلیون تن در سال برآورد شده است، اما این ظرفیت عظیم هنوز نتوانسته به توسعه پایدار و افزایش سهم صادراتی منجر شود.
محدودیت‌های ساختاری، مشکلات تامین مواد اولیه و چالش‌های زیست‌محیطی، مانع بهره‌برداری کامل از این پتانسیل شده‌اند. تامین مواد اولیه همواره یکی از پیچیده‌ترین مسائل صنعت تایر بوده است. نوسانات شدید قیمت مواد پتروشیمی، محدودیت‌های واردات و تاثیر تحریم‌ها دسترسی به منابع اولیه را دشوار کرده و هزینه تولید را افزایش داده است.
این مشکلات برنامه‌ریزی بلندمدت را مختل کرده و فشار مالی شدیدی به تولیدکنندگان وارد می‌کنند، به‌گونه‌ای که حاشیه سود کاهش یافته و توان رقابت در بازارهای داخلی و خارجی محدود شده است. حتی با وجود ظرفیت تولید بالا، بسیاری از کارخانه‌ها در مقاطع مختلف سال ناچار به کاهش تولید یا مدیریت محدودیت‌های انرژی و نقدینگی شده‌اند.
جهش درآمدی تایرسازان
بررسی میزان درآمد گروه لاستیک و پلاستیک بورس تهران نشان می‌دهد که طی 13سال اخیر متوسط در هر سال 36درصد به درآمد این صنعت افزوده شده است. طی سال 1403 شتاب رشد درآمدی گروه تایر بورس تهران تحت‌تاثیر دریافت چندباره مجوز افزایش نرخ، با جهش 42درصدی همراه شد و درآمد این صنعت به میزان 44هزار‌میلیارد تومان به ثبت رسید.
در بهار امسال نه تنها تولیدات تایرسازان با نزول همراه شده است، بلکه شتاب درآمدی این صنعت نیز کاهشی بوده است. در سه‌ماهه بهار فروش صنعت لاستیک و پلاستیک به میزان 24درصد افزایش یافت و به 11هزار و 911میلیارد تومان افزایش یافت. در تابستان همچون سال مالی گذشته درآمد فروش گروه تایر بورس تهران با رشد قابل‌توجه 44درصد همراه شده و به 13هزار و 653میلیارد تومان افزایش یافت.
در مقیاس شش‌ماهه میزان درآمد گروه لاستیک و پلاستیک با رشد 34درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه شده است و به 25هزار و 564میلیارد تومان افزایش یافته است. از میان 12 تولیدکننده صنعت لاستیک و پلاستیک بازار سهام، «پیزد» بیشترین میزان جهش درآمدی را در سال جاری تجربه کرد. این شرکت طی شش ماه نخست امسال توانست درآمد خود را با افزایش 71درصد به 3هزار و 447میلیارد تومان برساند.
پیش‌بینی ارزش جهانی صنعت تایر
بازار جهانی محصولات لاستیکی و پلاستیکی در سال ۱۴۰۴ رشد قابل‌توجهی داشته و ارزش آن از 1.5تریلیون دلار در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۲ تریلیون دلار تا سال ۲۰۲۹ پیش‌بینی می‌شود.
این رشد به دلیل افزایش تقاضا در صنایع خودروسازی، بسته‌بندی و پزشکی است، اما با این حال، فشارهای زیست‌محیطی ناشی از تولید بیش از ۴۰۰میلیون تن پلاستیک و نرخ پایین بازیافت، یکی از چالش‌های اصلی جهانی محسوب می‌شود.
کشورهای آسیایی مانند چین و هند با تولید انبوه و قیمت‌های رقابتی، بازارهای جهانی را تحت فشار قرار داده‌اند و تولیدکنندگان در سایر کشورها برای حفظ سهم بازار خود، به نوآوری و کاهش هزینه‌ها روی آورده‌اند.
رشد ملایم سودآوری
بررسی متغیرهای سودآوری صنعت لاستیک و پلاستیک بورس تهران نشان می‌دهد که در مقیاس سالانه متوسط در هر سال به‌طور تاریخی، حاشیه سود این صنعت در محدوده 16درصد قرار دارد. طی سال 1403، حاشیه سود گروه تایر بورس تهران به 20درصد افزایش یافت که نسبت به میانگین تاریخی 4درصد بهبود یافته است. در مقیاس فصلی درحالی‌که متوسط حاشیه سود صنعت لاستیک و پلاستیک بورس تهران در سطح 17درصد قرار دارد، در بهار امسال حاشیه سود به میزان 16درصد به ثبت رسیده است.
با توجه به بهبود قابل‌توجه درآمد و تولیدات گروه تایر در فصل تابستان، می‌توان انتظار داشت حاشیه سود شرکت‌های لاستیک ساز بازار سهام در گزارشات مربوط به تابستان بهبود یافته باشد.
در سال 1403، بیشترین حاشیه سود را شرکت «پسهند» به ثبت رسانده است که در سال گذشته 39درصد حاشیه سود تجربه کرده است. در سه‌ماهه نخست سال جاری بالاترین حاشیه سود مختص به شرکت «پدرخش» است که توانسته 24درصد حاشیه سود به ثبت برساند.
فرصت‌های نوظهور
با وجود محدودیت‌ها، بخش‌هایی از بازار داخلی، به ویژه محصولات لاستیکی خودرو و بسته‌بندی، تقاضای پایدار دارند. این وضعیت فرصتی برای تولیدکنندگان است تا با ارتقای کیفیت و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، سهم بازار داخلی و صادراتی خود را افزایش دهند. کشورهای همسایه، از جمله ترکیه، عراق و افغانستان، به دلیل تقاضای بالای محصولات پلاستیکی، بازارهای هدف مناسبی برای ایران محسوب می‌شوند.
افزایش تقاضا برای مواد پلاستیکی زیست تجزیه‌پذیر و فناوری‌های بازیافت، فشارهای محیط‌زیستی را کاهش داده و همزمان امکان خلق محصولات با ارزش افزوده بالاتر را فراهم می‌کند. این تحولات فناورانه تولیدکنندگان ایرانی را نیز به سمت نوآوری و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن هدایت کرده است تا کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات در بازارهای منطقه‌ای و جهانی افزایش یابد.
توسعه بازار منطقه‌ای
تحولات بازار داخلی و موقعیت استراتژیک ایران، فرصت‌های تازه‌ای برای توسعه صادرات ایجاد کرده است. تقویت استانداردهای کیفیت، بهبود زنجیره تامین و مدیریت هوشمند پسماند، باعث افزایش سهم بازار منطقه‌ای و کاهش هزینه‌های تولید می‌شود. این ترکیب فرصت‌های اقتصادی و تحولات فناورانه، چشم‌اندازی امیدوارکننده برای صنعت لاستیک و پلاستیک ایران و جهان ترسیم می‌کند. چشم‌انداز صنعت لاستیک و پلاستیک در ایران و جهان، بر پایه تعامل میان فرصت‌های اقتصادی و محدودیت‌های ساختاری شکل گرفته است. در ایران، بهبود روابط بین‌المللی، رفع محدودیت‌های تحریمی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها می‌تواند به توسعه پایدار صنعت کمک کند. تمرکز بر فناوری‌های نوین و مدیریت هوشمند پسماند، علاوه بر کاهش مشکلات زیست‌محیطی، بهره‌وری تولید را افزایش خواهد داد. در سطح جهانی نیز، فشارهای زیست‌محیطی و افزایش تقاضا، مسیر حرکت صنعت را به سمت تولید مواد زیست‌تجزیه‌پذیر و استفاده از فناوری‌های پیشرفته هدایت می‌کند.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات