طلای اهرمی؛ ابزار مغفول در بورس ایران
دنیای‌اقتصاد-محمد نعمت‌زاده : صندوق‌های اهرمی طلا در سال‌های اخیر به یکی از جذاب‌ترین ابزارهای مالی دنیا تبدیل شده‌اند. این صندوق‌ها با وعده چند برابر کردن بازدهی سرمایه‌گذاران در بازه‌های زمانی کوتاه، جذابیتی خاص برای معامله‌گران فعال ایجاد کرده‌اند. اما درست به همان اندازه که فرصت کسب سودهای چشم‌گیر فراهم می‌کنند، با ریسک‌های جدی همراه‌اند. اهرمی‌های طلا برخلاف صندوق‌های طلای بدون اهرم که یک ابزار حفظ دارایی در برابر تورم محسوب می‌شوند، یک ابزار جهت نوسان‌گیری روزانه و کوتاه‌مدت هستند.
طلای اهرمی؛ ابزار مغفول در بورس ایران
صندوق اهرمی طلا اساسا بر پایه مفهوم استفاده از اهرم مالی ساخته شده است. در این سازوکار، صندوق با بهره‌گیری از قراردادهای آتی، سوآپ‌ها و سایر مشتقات مالی تلاش می‌شود که بازدهی روزانه قیمت طلا را چند برابر کند. برای نمونه، صندوقی که با ضریب دو یا سه فعالیت می‌کند، هدف دارد در صورت رشد یک درصدی قیمت طلا، دو یا سه درصد بازدهی برای دارندگان واحدهای ممتاز خود به ارمغان بیاورد.
این الگوی ساده در ظاهر بسیار جذاب است، اما ماهیت واقعی صندوق‌ها در عمل پیچیده‌تر می‌شود. دلیل اصلی این پیچیدگی در فرآیند بازتنظیم یا همان ریبالانس روزانه نهفته است. صندوق‌های اهرمی هر روز در پایان معاملات پرتفوی خود را طوری تعدیل می‌کنند که ضریب هدف (دو برابر یا سه برابر) برای روز بعد نیز حفظ شود. این تعدیل روزانه باعث می‌شود که عملکرد صندوق در بازه‌های طولانی‌تر الزاما با هدف اولیه مطابقت نداشته باشد.
در واقع، اگرچه در یک روز خاص بازدهی دو یا سه برابر تحقق می‌یابد، اما در دوره‌ای چند هفته‌ای یا چند ماهه، اثر نوسانات و ترکیب مرکب بازده‌ها ممکن است موجب انحراف قابل‌توجه عملکرد شود. همین ترکیب متضاد است که این صندوق‌ها را به یکی از موضوعات پربحث سال‌های اخیر بدل کرده است. آینده نشان خواهد داد که آیا صندوق‌های اهرمی طلا جایگاهی پایدار در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خواهند یافت یا تنها ابزاری گذرا برای دوره‌های پرالتهاب بازار باقی خواهند ماند.
این پدیده که در ادبیات مالی به «فرسایش نوسان» یا volatility decay معروف است، یکی از ریسک‌های جدی سرمایه‌گذاری در صندوق‌های اهرمی محسوب می‌شود. در بازارهایی که طلا با نوسان‌های روزانه چشم‌گیر مواجه است، این فرسایش بیشتر خود را نشان می‌دهد و گاه باعث می‌شود صندوق در بلندمدت حتی کمتر از طلا یا شاخص مبنا بازدهی داشته باشد. تجربه سرمایه‌گذاران در بازار آمریکا به‌خوبی این نکته را تایید می‌کند. در سال ۲۰۲۴ و ابتدای ۲۰۲۵، برخی صندوق‌های اهرمی طلا مانند ProShares Ultra Gold شاهد رشدهای قابل‌توجهی بودند و حتی در مقطعی بیش از ۳۰ درصد سود نصیب سرمایه‌گذاران کردند. اما این رشد بیشتر حاصل حرکت‌های صعودی کوتاه‌مدت و روندهای مثبت متوالی بود و در شرایطی که بازار وارد فاز نوسانی شد، بخشی از این بازدهی به سرعت از بین رفت.
نکته قابل‌توجه این است که استقبال از این صندوق‌ها در بازارهای جهانی به شکلی کم‌سابقه افزایش یافته است. گزارش MarketWatch در مارس ۲۰۲۵ نشان می‌دهد صندوق‌های اهرمی در سال ۲۰۲۴ رشد چشم‌گیری را تجربه کردند و حجم سرمایه‌های ورودی به این ابزارها به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت. این رشد تقاضا تا حدی ناشی از فضای پرالتهاب بازارها و جست‌وجوی سرمایه‌گذاران برای ابزارهایی با بازدهی سریع و چشم‌گیر بود. به‌ویژه در دوره‌هایی که طلا در واکنش به تحولات ژئوپلیتیک یا تغییرات نرخ بهره فدرال‌رزرو با جهش‌های قیمتی همراه می‌شد، صندوق‌های اهرمی طلا برای معامله‌گران جذابیت دوچندان پیدا کردند.
با‌این‌حال، این جذابیت نباید سرمایه‌گذاران خرد را به اشتباه بیندازد. صندوق‌های اهرمی اساسا ابزارهایی تخصصی‌اند و برای استفاده کوتاه‌مدت طراحی شده‌اند. ماهیت آنها به گونه‌ای است که معامله‌گر حرفه‌ای بتواند در یک بازه زمانی محدود، مثلا چند ساعت یا چند روز، از نوسانات شدید طلا سود چند برابر بگیرد. اما در صورتی که سرمایه‌گذار با نیت بلندمدت وارد این صندوق‌ها شود، احتمال بالای انحراف عملکرد از هدف و در نتیجه زیان جدی وجود دارد. حتی صندوق‌هایی که در کوتاه‌مدت بازدهی‌های قابل‌توجهی ثبت کرده‌اند، در بازه‌های یک‌ساله یا بیشتر عملکردی ناامیدکننده داشته‌اند.
برای سرمایه‌گذاران ایرانی که این روزها به دنبال تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌های خود هستند، تجربه بازارهای جهانی می‌تواند آموزنده باشد. صندوق‌های طلا، اگرچه در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند، اما طبق قوانین و مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار، تاکنون اجازه تاسیس صندوق‌های اهرمی با گواهی سپرده طلا داده نشده است. به نظر می‌رسد با توجه به رشد روزافزون صندوق‌های طلا در بازار سرمایه ایران، اجازه فعالیت دادن به ابزارهای متنوع مانند صندوق اهرمی طلا می‌تواند دست سرمایه‌گذار را برای انتخاب گزینه آزاد بگذارد و جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را افزایش دهد.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات