رکودهای عمیق و چالش‌های پیش رو
پوریا بختیاری *
بازارهای مالی ایران در ماه‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه بودند که مهم‌ترین آنها عدم اطمینان و کاهش نقدشوندگی است. این وضعیت که از ماه‌های گذشته آغاز شده، همچنان ادامه دارد و تاثیرات عمیقی بر رفتار سرمایه‌گذاران و عملکرد بازارها گذاشته است. در این میان بازار مسکن در‌حال‌حاضر در یکی از عمیق‌ترین دوره‌های رکود خود به سر می‌برد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه‌تنها معاملات در این بازار به‌شدت کاهش یافته، بلکه حتی افزایش قیمت قابل‌توجهی نیز مشاهده نمی‌شود. در واقع باید اظهار کرد عدم‌اطمینان سرمایه‌گذاران و نقدشوندگی پایین این بازار از عوامل اصلی این رکود هستند. سرمایه‌گذاران، به دلیل ترس از زیان و نبود چشم‌انداز روشن، تمایلی به ورود به این بازار ندارند. حتی در شرایطی که قیمت‌های اعلامی ممکن است بالاتر از ارزش واقعی معاملات باشد، حجم معاملات واقعی پایین و بازار راکد باقی مانده است.
رکودهای عمیق و چالش‌های پیش رو
در این میان بازار ارز نیز شرایط مشابهی را تجربه می‌کند. با وجود اینکه ارزش واقعی ارز، بر اساس مدل‌های اقتصادی، حدود ۱۰درصد بالاتر از قیمت‌های کنونی در حال معامله است، این بازار نیز از نبود نوسانات قابل‌توجه و حجم معاملات پایین رنج می‌برد. این ثبات نسبی تا حدی به خوش‌بینی نسبت به مذاکرات سیاسی و اقتصادی مرتبط است، اما شکنندگی آن مشهود است.
از طرفی بازار سرمایه از محدوده‌های حدودی ۳میلیون و ۳۰۰هزار واحدی به پایین‌تر از ۳میلیون واحد در روز گذشته کاهش یافت. این کاهش نه به دلیل عوامل سیاسی یا اقتصادی کلان، بلکه به دلیل سیاست‌های نادرستی نظیر کاهش ضریب اعتباری صندوق‌های اهرمی است. صندوق‌های اهرمی که در سال‌های گذشته نقش لیدر بازار را ایفا می‌کردند، اکنون با محدودیت‌های جدیدی مواجه شدند. این صندوق‌ها، با حجم دارایی‌های قابل‌توجه تاثیر زیادی بر جهت‌گیری بازار دارند. اما قوانین جدید، از‌جمله کاهش دامنه نوسان و محدودیت‌های اعتباری، موجب شده این صندوق‌ها نتوانند نقش خود را به صورت مطلوب ایفا کنند. این موضوع، همراه با کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران، باعث خروج سرمایه از بورس شده است.
در واقع در گذشته، سهامی مانند ایران‌خودرو به عنوان لیدر بازار عمل می‌کردند و حرکات آنها جهت کلی بازار را تعیین می‌کرد. اما اکنون، صندوق‌های اهرمی این نقش را بر عهده گرفته‌اند و هرگونه تغییر در سیاست‌های مربوط به آنها، تاثیرات گسترده‌ای بر بازار دارد. کاهش ضریب اعتباری این صندوق‌ها و قوانین محدودکننده، نه‌تنها مانع رشد بازار شده، بلکه به ریزش شاخص نیز دامن زده است.
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر وضعیت کنونی بازارها، کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران است. سرمایه‌گذاران بازار سرمایه، به دلیل تجربه‌های منفی گذشته، تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند. این رفتار کوتاه‌مدت، همراه با نبود نقدشوندگی کافی، باعث شده بازارها نتوانند به تعادل برسند. علاوه بر این، قوانین و سیاست‌های نادرست، مانند محدودیت‌های اعمال‌شده بر صندوق‌های اهرمی و کاهش دامنه نوسان، به‌جای ایجاد ثبات، به تشدید نااطمینانی منجر شدند.
با توجه به شرایط کنونی، انتظار رشد قابل‌توجه در بازارهای مالی، به‌ویژه بورس و مسکن، در کوتاه‌مدت تا حدودی دور از انتظار به نظر می‌رسد. در بازار سرمایه، اصلاح قوانین مربوط به صندوق‌های اهرمی و ایجاد مشوق‌هایی برای جذب سرمایه‌گذاران می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. اما تا زمانی که این اصلاحات انجام نشود، به نظر می‌رسد بازارها در وضعیت رکودی باقی بمانند.
برای ارائه نظر خود وارد حساب کاربری خود شوید
نظرات